Spring naar inhoud

Posts from the ‘Brora’ Category

Brora 23y 1981 Duncan Taylor

Bij tijd en wijlen een Brora, dat moet kunnen. Neen, dat is een doelstelling.

 
Brora 23y 1981/2005, 61%, DT Rare Auld, cask 1425, 542 bottles
Ah, vat 1425 was een sherryvat, de neus maakt dat vrij snel duidelijk. De sherry is er mooi verweven met waxy elementen (boenwas, kaarsvet…), fruit (abrikoos, peer), honing en bloemen. Subtiele rook. Heerlijk! Gelijkaardige elementen in de smaak. Sherry (noten, rubber en zo), fruit, turf, karamel, zilt. De finish is vrij lang, kruidig en ziltig. Prachtige sherry. Verdacht drinkbaar ook, is uiteindelijk 61% maar water ben ik gewoon vergeten… te veel aan het genieten. 90/100

Lapsang souchong thee

Thee? Ja, thee. Ondanks het feit dat dit een whiskyblog is, wil ik even stilstaan bij een bijzondere theesoort. Serge Valentin gebruikt de Lapsang Souchong thee vaak als associatie bij het bespreken van whisky’s. Ikzelf had de thee in het verleden al wel eens gedronken, maar dat was te lang geleden om hem te kunnen gebruiken als referentie bij het beschrijven van een smaak of een geur. Onlangs heb ik ‘m nog eens kunnen drinken in één of ander eethuisje en mijn eerste associatie was… whisky. Een whisky met een typische zacht-zoete rokerigheid. Ik heb me ondertussen een pakje van deze thee aangeschaft en leer ‘m op die manier te ‘vatten’.

Lapsang Souchong is een zwarte theesoort uit China, oorspronkelijk afkomstig uit de provincie Fujian. Souchong staat voor ‘subvariëteit’, Lapsang voor ‘rokerig’. Het is dus een rokerige variëteit van de zwarte thee die geteeld wordt op de flanken van de Wuyi bergen en maakt deel uit van de familie van de Wuyi Bohea theeën. De thee wordt na oxidatie gedroogd in bamboemanden. Dit drogen vindt plaats boven een vuur van naaldhout of cypressenhout. Daardoor raakt de thee doordrongen van de rookaromas.

 

De legende wil dat het droogproces per ongeluk ontdekt werd. Tijdens de Qing dynastie sloeg een leger z’n tenten op in een theebedrijf in Xingcun. Toen de soldaten vertrokken, restte er voor de arbeiders niet genoeg tijd meer om de theebladeren op de normale manier te drogen en ze nog op tijd op de markt te krijgen. Daarop ontstaken ze vuren van naaldhout om het drogen te versnellen. Het resultaat was dat de thee op tijd op de markt was maar ook dat een nieuwe theevariëteit het licht zag.
Ook vandaag de dag komt de beste Lapsang Souchong thee uit het Wuyi gebergte. De plaatselijke natuur met z’n hoge bergen, stevige naaldbomen en dikke mist zorgen blijkbaar voor de ideale kweekomstandigheden.

Lapsang Souchong thee is sterk van smaak en combineert heel mooi de aroma’s van zwarte thee met de aroma’s van het houtvuur (kampvuur, sommige pijptabak…). Het is de enige thee met dit soort profiel. Toen hij geïntroduceerd werd op de Europese markt was het een instant succes. Ook ik ben verkocht. Misschien dat ik me binnenkort ook maar eens op de Pu-Er thee moet werpen.

 
Brora 29y 1971/2000, 50%, DL Old Malt Cask, 210 bottles
De OMC 29y 1971 op 274 flessen hebben we al gehad, deze krijgt van mij dezelfde score. De klassieke heerlijke begin-jaren-zeventig Brora-neus met alles wat je ervan kan verwachten. Turf, fruit (appels, sinaas), kruiden. Zachte rook van een kampvuur… ja ja, de Lapsang Souchong thee! Smaak is wat zoet, fruitig (citrus) en peperig. En die ongeëvenaarde turf! Met een beetje geduld komt er ook het ziltige door. En dan hebben we het nog niet over de afdronk gehad… Man man, dit is goddelijk! 93/100

Brora 1972, Connoisseurs Choice 1992

Brora 1972? Daar kan ik er niet genoeg van proeven. Gordon & MacPhail heeft er in z’n Connoisseurs Choice reeks bij mijn weten vier gebotteld. De 1993 en de 1996 hebben we reeds gehad, vandaag volgt de 1992. Er is ook nog een 1995 die m’n pad nog niet gekruist heeft, maar laat dat een objectief zijn. In 1997 heeft G&M ook een Brora 1972 onder z’n Rare Old label gebotteld, ook op 40%.

 
Brora 1972/1992, 40%, G&M Connoisseurs Choice
Neus: yeehaaa! Wat blijf ik toch fan van dit soort profiel! Zacht en subtiel complex op de typische ‘farmy’ turf. Rook, geitenstal, nat hooi, natte hond en andere boerderijtoestanden. Dit alles mooi vermengd met fruit (mandarijn, ananas, papaya, eerder tropisch bij deze dus), bijenwas, zoethout en kruiden. De smaak is voor z’n alcoholpercentage erg geconcentreerd. Fruit (citrus), droog hooi, turf, was, veel zilt en ook wat kruiden. Drop. Eucalypthus. En dat alles erg subtiel en toch krachtig. Lange, nee, zeer lange afdronk op turf, fruit en zilt. Ook dit is dus een topper, zeker op de neus, maar ik had niet anders verwacht. 92/100

De 1993 blijft mijn favoriet (die complexitieit!), op de voet gevolgd door deze 1992 en de 1996. De 1997 is iets minder (amper 90 punten, stel je voor).

De clash der Brora’s 22y Rare Malts (61.1% vs. 58.7%)

Na twee uur sneeuwpret met de kids heb ik even mijn neusholtes moeten laten wennen aan temteraturen die ze gewend zijn bij het proeven van whisky, maar ze zijn nu helemaal klaar voor Onversnedens note nummer 500: de Brora 22y 1972/1995, 61.1%, Rare Malts. Geef toe, ik kon een slechtere keuze maken. Aangezien ik nog een sample van die andere batch op 58.7% heb staan en mijn Brora 30y 2004 bijlange nog niet leeg is, wordt dit een mooie jubileum post.

Ik begin met een snifje en een nipje van de 30y 2004, kwestie van het pallet meteen op ‘what the fuck!?’ te zetten. Man, dit is en blijft toch een dijk van een whisky! Die gebalde farmy notes, zalig. De perfecte gangmaker voor de Brora 22y 1972 op 61.1% me dunkt.

Deze Rare Malts geeft zich ondanks het alcoholpercentage meteen bloot. En hoe! De neus is scherp, de whisky stormt echt je neusholtes binnen. Ik heb turf, zilt, farmy notes van de beste soort, wit fruit, maar ook een licht medicinaal toets. Djéé, dit is goed! De smaak is erg ‘dik’, hij blijft plakken, beetje vettig. Ik tref er de turf en het zilt uit de neus aan, plus peper, nootmuskaat, honing en witte pompelmoes. Erg complex en o zo lekker! I love it! Oh man, I love it! Rustig Johan, rustig, denk aan je hart. En dan hebben we die afdronk nog niet gehad… ja, dit is het soort whisky waar ik gelukkig van word zie. En, het beste van alles: ik heb nog 8cl over!

Tenslotte schenk ik mezelf nog een klestje van de 58.7% uit, voor mij de op één na beste whisky die ik ooit dronk (euh, ondertussen misschien op twee na, maar daarover later meer). Deze is zoals te verwachten redelijk vergelijkbaar, maar hij is toch nog complexer hoor, zeker in de neus maar ook op de smaak voegt hij nog extra fruit en een waxy toefje toe. Oh ja, dit is duidelijk nóg beter! Buitenaards gewoon… en by far mijn beste Brora ever.

Conclusie? De 30y is meer rechttoe rechtaan farmy Brora, de 58.7% de complexiteit ten top. Qua scores gaat het allemaal niet zo heel veel schelen. Ik gaf de 30y 2004 indertijd 95/100 en de Rare Malts 58.7% 97/100. Ik heb na vandaag absoluut geen reden om daar iets aan te wijzigen. De 61.1% kan het niveau van de 58.7% niet aan, dat is ook schier onmogelijk, maar dat van de 2004 kan hij wel aan, makkelijk. 95/100 wordt het, en met de twee sparringpartners is dat een behoorlijk gefundeerde score, al zeg ik het zelf. Drie 95+ op één avond, hèhè. En zes op een weekend, maar daarover dus later meer…

 

Bon, dit was weer een hoogtepunt in m’n leven zie! En dan straks mevrouw Onversneden mogen uitleggen hoe het drinken van enkele centiliter whisky in godsnaam een hoogtepunt in m’n leven kan zijn… het onbegrip!

 

Brora & Clynelish tasting II

Nadat iedereen opnieuw gezeten was (noodzakelijk, want anders zouden meerdere broeken afgezakt zijn) werd ons de Brora 29y 1971/2000, 50%, Douglas Laing OMC, 274 bottles voorgeschoteld. Hèhè, dit is wat ik lekker vind zie! Een herkenbare Brora-neus met alles wat Brora je kan geven. Genot, plezier, levensvreugde, een reden om te leven tout court, maar ook farmy notes, rook, fruit (citrus & appels had ik), wat zoets, zilt en de zee. Gerookte vis! Bij Dominiek doemde een plat de fruits de mer, inderdaad. De smaak gaat hier mooi op door, geeft een zalige combinatie van de associaties uit de neus, en brengt ook een heerlijke kruidigheid naar voren. Pffiew, dit is goeie whisky! En dan die afdronk… man, man. 93/100. De rest van deze fles moest en zou ik mee naar huis nemen. Biedt diene onnozele Luc toch wel mee zeker… Bon, geen Brora 29y 1971 op whiskysamples!

Ik dacht dat ik deze Brora al eens had gedronken, maar dat blijkt niet zo te zijn. Het is z’n broertje op 210 flessen (ook 29y 1971 OMC) die ik al gehad had (niet gepost). In mijn herinneringen – nee, dit soort whisky vergeet men niet – zijn ze aan elkaar gewaagd.

 

Dan terug wat meer ‘gewonere’ whisky dachten er enkelen, de Clynelish 27y ‘Synch Elli’ 1982/2009, 46%, Daily Dram, The Nectar. Ik wist beter, ik had de batch van The Perfect Dram al geproefd (op vatsterkte die) – dit is immers een split cask met The Whisky Agency. Ruiken: whoehoe! Bijenwas (en véél!), zalig fruit (pompelmoes, meloen), dito zoets (zachte honing) en bloesems (een fruitgaard in volle bloei). Proeven: whoehoe bis! De was, het fruit, de honing, en ook kruiden. Kaneel. Nootmuskaat? Lange, zoet-fruitige afdronk met ook hier een geweldige waxy touch. Van een heel andere orde dan de Brora, maar evenzeer top. 92/100.

Weer eens een bewijs van de constant hoge kwaliteit van Clynelish. In tegenstelling tot een aantal distilleerderijen waarbij het “vroeger toch allemaal beter was”, kunnen heel wat Clynelish’s van de jaren tachtig of negentig (zie ook de SMWS of de 12y 1996 Malts of Scotland) makkelijk naast toppers uit de jaren zestig en zeventig gaan staan. Ook deze dus, met sprekend gemak.

 

Het slot van het ‘officiële’ gedeelte werd verzorgd door de Brora 30y, 53.2%, OB 2009, 2652 bottles. De neus is vrij krachtig en geeft turf, wit fruit, een beetje zilt, redelijk wat boenwas en verbrande cake (wat scherp, zonder te storen). Ook op de tong is hij stevig. De boenwas doemt ook hier op, net zoals de turf, het zout en het fruit. Na een tijdje kruiden, ‘wood-spices’. Dit laatste komt ook terug in de lekkere, lange afdronk.
Deze Brora is niet ‘farmy’ te noemen, je zou ‘m anderzijds wel kunnen beschouwen als een geturfde Clynelish. Het is duidelijk meer op eind jaren zeventig dan begin jaren zeventig Brora. Begin jaren zeventig Brora is volgens mij dan ook zo goed als op, anders zouden ze vorig jaar ook geen 25 jarige hebben uitgebracht. Het zou me echter niet verbazen mochten ze binnen enkele jaren nog een veertigjarige op de markt brengen. Aan een viercijferig bedrag natuurlijk.
Score: 92/100. Voor mij speelt deze nog net in de categorie van de 30y 2007 (92) en de 25y 2008 (91). Lekker, zéér lekker zelfs, maar toch een categorie lager dan de drie voorgaande releases. De eerste twee batchen (2002 & 2003) heb ik nog niet gedronken. Hier moet dringend verandering in komen, vind ik zo.

 

Naar goede gewoonte werd er op het einde en voor de veiling van de flessen een top 3 samengesteld, deze zag er als volgt uit:

  1. Brora 29y 1971 OMC
  2. Clynelish ‘Synch Elli’ 27y 1982 Daily Dram
  3. Brora 1972/1995 G&M

Exact mijn top 3 trouwens.

 

Tot slot had Dominiek nog een extraatje bij, de Clynelish 12y, 56.9%, OB, Ainslie & Heilbron for Edward & Edward, Italy (Giaccone), rotation 1973, bicolor label. Ik rook, ik nipte, ik mompelde een ‘halleluja’ en goot m’n 2cl gezwind over in een sampleflesje. Dit is echt wel zonde om als achtste whisky nog rap rap achterover te kappen. Ik proef ‘m nu, in alle rust en lichtjes boven m’n stoel zwevend.
Rotation 1973, dat is dus pre-Brora Clynelish, gedistilleerd in de distilleerderij die later Brora zou heten, ergens rond het jaar 1960. En dit ís ook Brora, Brora voordat Brora bestond. En hoeft het gezegd, I love it. Zachte, zoete turf en sappig fruit, prachtig verweven met zalige waxy én lichte farmy notes. Piew, wat een neus! Honing, vanille, amandel, peer, sinaas, antiekwas, ‘boerderij’, enzovoort enzoverder. De smaak houdt moeiteloos dit niveau aan. Krachtig en toch subtiel, complex en toch perfect gebalanceerd. Goddelijk! De turf, het fruit, de honing, het hooi, de waxy touch, een mens wordt daar stil van. Ook een lichte kruidigheid, kwestie van het plaatje helemaal af te maken. En die afdronk, die blijft maar duren! Ik denk dat ik straks m’n tanden niet poets… wakker worden op dit, stel je voor. Ok, ok, de lyriek (anderen noemen het malt-o-porn) neemt de bovenhand. Ik stop. Enkel de score nog. Pfff, who cares? Of toch, ik heb de 1971 93/100 gegeven en vermits ik mij de rest van deze fles bij opbod heb aangeschaft, zie ik mezelf verplicht nog wat van deze laatste in te schenken. Een score moet immers gefundeerd zijn, dat spreekt. Wel, deze 12 jarige Clynelish is nóg beter. Niet veel, maar toch. 94/100 zal het zijn.

 

En of het dus goed was. Ook de nabeschouwing was dat, alleen ben ik nog altijd niet bijgeslapen.

 

Brora & Clynelish tasting I

De eerste clubtasting van het seizoen zette ons onder de noemer ‘Back to basics’ weer met beide voeten op de grond, de tweede tasting had een lichtjes ander effect. De meesten onder ons bevonden zich na afloop met hun hoofd in de wolken, wolken die naar bijenwas en schapenstal roken dan nog (ja, ik kan me voorstellen dat dat voor menigeen een nieuw concept is). Bijenwas en schapenstal, dat is dus Clynelish en Brora. Voor de geïnteresseerden, ik heb me in het verleden al aan een beknopte geschiedschrijving van deze toch wel legendarische distilleerderijen gewaagd, daar hoef ik me dus niet meer mee bezig te houden.
Dominiek, die niet vies is van dit soort whisky, had acht flessen mee. Sommige whisky’s waren lekker, voor andere moet ik een ander vocabularium bovenhalen.

 

Het opwarmertje was de Clynelish 12y, 46%, OB for the Friends of the Classic Malts. Geen slechte whisky om mee te starten, maar wel veruit de minste van de avond. De neus vond ik heel mineralig. Natte steen. Ook geeft ie wat citrusfruit, wat zoets (karamel), rook, zilt en een heel lichte zeeptoets, wat geen meerwaarde te noemen is. Die zeep had ik weliswaar pas toen ik er na enkele andere whisky’s terug naar greep, dat viel dus nog wel mee. De smaak vonden sommigen wat zurig. Ik had appels (maar inderdaad eerder zure dan zoete), citrus opnieuw en een beetje was. Licht zoete en kruidige finish die effe blijft hangen. Al bij al weinig distilleerderijkarakter. Score? 76/100. Ik zie dat SV ‘m 85 geeft, die was er dus duidelijk meer van onder de indruk.

 

Ook nummer twee was een Clynelish, meer bepaald de Clynelish 31y 1970/2001, 48.4%, Douglas Laing OMC, sherry finish, 186 bottles, die ik hier al eens besproken heb. Net zoals toen was ik er ook maandag niet echt wild van. Het is lekkere whisky, zeker op de neus, maar hij had eerder gebotteld moeten zijn. Het hout maakt het op de tong en in de afdronk wat te droog. Mijn bevindingen en score van maandag komen mooi overéén met wat ik begin dit jaar neerpende. Die 85/100 blijft dus ongewijzigd.

 

Tijd voor een Brora, ééntje uit 1972 (jawel): Brora 1972/1997, 40%, Gordon & MacPhail Rare Old. Gordon & MacPhail heeft een aantal Brora’s 1972 onder het Connoisseurs Choice label uitgebracht, waarvan ik er onlangs twee proefde en een derde (1992) mij wel heel verleidelijk vanuit m’n whiskyschap staat aan te staren (ja, flessen en samples kunnen staren). Deze 25 jarige Brora hebben ze – bij mijn weten als enige – onder hun Rare Old label gebotteld. De neus is wat je van Brora 1972 mag verwachten: farmy! Very farmy that is. De stallen, de mest, het hooi, de natte hond die tegen je opspringt, de… nee Johan, laat de boerendochter maar achterwege. Zachte zoete turf ook, beetje fruit, beetje honing… smullen! Ook de smaak is lekker, maar mist punch. De Connoisseurs Choices bewijzen dat dat niet aan het lage alcoholpercentage hoeft te liggen, toch is deze op de smaak wat plattekes, licht waterig. Pas op, wat je proeft is nog altijd zeer Brora-ig (turf, farmy, honing, beetje zilt) en dus lekker-lekker. De 1993 blijft echter mijn favoriet, die is steviger én complexer. De extra waxyness, bloemen en zalige fruitigheid van de 1993 ontbeert de Rare Old. Desondanks geef ik ‘m toch nog 90/100, vooral dankzij de neus.

 

Het eerste gedeelte van de tasting eindigde met de Clynelish 8y 1999/2008, 62.8%, SMWS 26.54 ‘Midsummer nights’ dram’, een erg lekkere, frisse Clynelish die wel water nodig heeft. Zonder water is de neus erg mineralig. De natte steen weer. Wat metalig ook. Met water gaat hij open, wordt zoeter en komen er bloemen, fruit en wat zilt door. Ook de smaak kan water gebruiken, best veel water zelfs, deze Clynelish toont zich een erg goeie zwemmer (iets wat niet over mezelf gezegd kan worden, maar dit volledig terzijde). Fruitig (peer, perzik), bijenwas, noten, kruiden, erg complex voor zo’n jonge whisky. Hij blijft ook z’n kracht behouden, zelfs nog indien verdund tot onder 40%. Knap! 86/100.

 
Morgen deel twee, going crescendo.

Drie maal Brora 1981

Brora 25y 1981/2007, 56.5%, Duncan Taylor, cask 1423, 682 bottles – Highland – 82/100
Neus: waar zit de turf?? Niet te bespeuren. Wel veel hout. Vanille ook, en iets zoet-zurigs. Groene appels. Ook in de smaak is het behoorlijk zoeken om iets van turf waar te nemen. Hier is het vooral het citrus fruit dat domineert. Niet meer dan een lichte waxyness. Weinig distilleerderijkarakter eigenlijk. Middellange afdronk, beetje bitter. Het bewijs dat het na de jaren zeventig voor Brora toch wat bergaf ging, enkele pareltjes van uitzonderingen zoals deze niet te na gesproken. Pas op, dit is nog altijd lekkere whisky hoor, maar beneden Brora’s standaard.
 
Brora 20y 1981/2001, 43%, Signatory, cask 578, 412 bottles – Highland – 85/100
Mineralige neus. Lichte rook ook, bloemen, amandel (marsepein), zilt en honing. De smaak is vrij droog, met een beetje turf, zoethout en kruiden. Droge, kruidige afdronk. Da’s al wat beter.
 
Brora 22y 1981/2004, 56.4%, Signatory, cask 1561, 611 bottles – Highland – 86/100
Frisse neus met lichte sherryinvloed. Koffie en leder naast rook en zilt. Mineralige smaak moet zoete en fruitige tonen die ik associeer met rozijnen, citrus, appel, zilt, drop en turf. Wordt hoe langer hoe droger, het hout speelt op. Mooie lange en kruidige afdronk. Ook deze is geen grootse Brora, maar desalniettemenin erg genietbaar.

Brora 1972 head to head

Handen wrijvend, de deur van de bureau gebarricadeerd, mijn gezinsleden een tijdelijk contactverbod opgelegd en een opkomende zenuwtrek onderdrukkend, zet ik hic et nunc twee Brora’s 1972 naast elkaar. Zoals hier in het verleden reeds beschreven, is 1972 een beetje een magisch jaar voor Brora, zoals 1974 dat was voor Ardbeg of 1976 voor Benriach. De twee die ik hieronder bespreek zijn beide Gordon & MacPhail Connoisseurs Choice bottelingen, de 1993 – waarover een relatieve consensus bestaat dat dit de beste is – en de 1996. Bij mijn weten bestaan er vier versies van, er is nog een 1992 en een 1997. Ik had in het verleden al zowel de 1993 als de 1996 gedronken, maar had van beide nog een kletsje staan. Wat kan het leven toch mooi zijn!

 
Brora 1972/1996, 40%, Gordon & MacPhail, Connoisseurs Choice – Highland – 92/100
Top notch farmy Brora-neus met zoete turf, smeulend haardvuur, planten, honing en ook een beetje bijenwas en fruit, maar allemaal wat onderliggend, overvleugeld door de ‘boerderij’ en de turf. Smaak in lijn met de neus, wreed lekker dus. Rokerig en farmy met wat zoets (de honing), een beetje fruit en een ietsje meer zilt. Lange, zoete en rokerige afdronk. Zo Brora als Brora maar kan zijn, zalige whisky dus.
 
Brora 1972/1993, 40%, Gordon & MacPhail, Connoisseurs Choice (old map label) – Highland – 93/100
Man, dit is dus echt lekker hé! Frisse en fruitige turf met een resem waxy toestanden. Boenwas, schoensmeer, kaarsvet… honing ook. Citrus. Bloemen. The whole shebang. En dan hebben we de zalige farmy notes nog niet gehad. Stallen, hooi, natte hond (neen, we gaan het niet hebben over de boerendochter… laat staan een natte). Lovely. Geweldig complex, ook in de smaak. Daar hebben we de turf en de boerderij, maar ook het fruit (pompelmoes), de honing, zilt en een mooie bitterheid. Genieten! En dan de finish, die vergeet je niet…
 

Conclusie: de 1996 is meer ‘in to your face‘ Brora, de farmy notes zijn er erg dominant. Nu, dat vind ik dus absoluut niet erg, maar het maakt ‘m naast geweldig lekker een ietsje minder boeiend dan de 1993. Deze laatste is complexer, de farmy notes zijn duidelijk aanwezig maar zijn mooi verweven met het fruit, de boenwas, de bloemen, de honing. Eigenlijk hebben we hier te maken met een kruising van het beste van Brora met het beste van Clynelish. Maar om nu te zeggen dat ik de 1993 – zoals sommigen – veel lekkerder vind, neen dat niet. De geweldige complexiteit verdient echter een extra puntje.

Calexico & een kletsje Brora

Daarnet wat naar Calexico zitten luisteren. Nee, hangen luisteren omschrijft de toestand beter. Feast of Wire, hun zesde plaat als ik me niet vergis. Lekkere deep down USA rock-blues-country, alhoewel dat qua omschrijving nogal bij de haren getrokken is, I know. iTunes omschrijft het als alternative country, wat al even nietszeggend is. Laat het ons op Americana houden, met duidelijke Mexicaanse invloeden welteverstaan. Dat laatste hoeft niet te verwonderen, die gasten komen uit Tucson, Texas.
Sunken Walz, Black Heart, Woven Birds, Guero Canelo… schitterende muziek. Dito optredens trouwens.

Het spreekt voor zich dat ik me hierbij iets te drinken had ingeschonken. Dat iets was de rest van m’n 20 cl flesje Brora Rare Malts. Muziek en whisky… aaah!

 
Brora 20y 1975/1996, 60,75%, Rare Malts, 20cl – Highlands – 91/100
De neus: zilt, turf, zoet, mineralig. Farmy toch ook wel. Zalig! Na een tijdje staan wordt ie wat stoffig. Oude boeken. Verre van onaangenaam, maar toch. De smaak: turf, hout, wat droog. Beetje water toevoegen helpt, wordt wat zoeter. Naast het zoete, bloemen in de neus en peper in de smaak. Afdronk op zilt en turf. Weerom een erg geslaagde Brora Rare Malts.

Deksels goede whisky ten huize Dominiek…

Maar dat wisten we al. Had al lang beloofd een CD’tje bij Dominiek binnen te brengen en gisteren kwam het er van. Nu, zoals te vrezen viel – ja ok, de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen ‘te hopen viel’ – liep het bezoekje een beetje uit. Voor ik er erg in had, waren we vijf uur later en besefte ik dat ik in het beste geval nog 4 uur slaap zou hebben. De wekker gemolesteerd, de dag vervloekt, een teen op niet nader vernoemde – maar vooral onnavolgbare – wijze gestoten, de “precies een beetje laat gisteren?” opmerkingen over me heen laten komen, de aandachtige blik tijdens een vergadering wanhopig proberen vast te houden… ja, het was een beetje doorbijten vandaag, maar hoeft het gezegd, het was het allemaal méér dan waard.
Ik had zelf enkele flessen meegenomen zodat we een paar head to head konden zetten.

Wat dronken we zoal? We begonnen met een fruitige Speysider, de Tomatin 26y 1966/1992, 43%, Signatory, casks 14362-63, 1200 bottles. Veel fruit dus, honing ook en beetje bitter op het einde. Mooie opener. Daarna volgde nog een Signatory, de Aberlour-Glenlivet 19y 1970/1990, 46%, Signatory, casks 236-239, 1300 bottles, lekkere sherry en behoorlijk kruidig in de smaak en afdronk. Ook lekkere sherry in de Macallan 18y 1980/1999 ‘Gran Reserva’, 40%, OB, alhoewel ik de Aberlour toch lichtjes beter vond. Vervolgens maakte Luc’s Daily Dram z’n opwachting. Luc is Luc Timmermans, de whisky een… Glenfarclas, inderdaad. Een veertigjarige Glenfarclas. Er bestaan 20 flessen van, de rest van het vat werd door Douglas Laing gebotteld voor QualityWorld Denmark, een Deense whiskyclub. Voluit: Glenfarclas 40yo 1964/2005, 53.5%, DL for QWD, cask 1578, 515 bottles. Schitterende whisky die de voorgaande gesherriede whisky’s deed verbleken. Naast de sherry ook zilt en lichte rook. Supercomplex, krachtig… smullen! Scoort vooraan in de negentig. Daarna nog een Glen Garicoh 29y 1968, 56%, OB, cask 622, één van de vele heerlijke 1968 Glen Gariochs.

Dan volgde 4 head to heads. Dat de nadruk op Brora lag, mag niet verbazen.

Dominiek’s Brora 27y 1981/2008, 53.8%, Duncan Taylor, cask 1427 vs. mijn Brora 18y 1981/1999, 50% DL OMC, 335 bottles. Deze laatste won overtuigend het pleit. De DT kan je omschrijven als een Clynelish (mineralig, was, bloemen) met een toefje turf, in de tweede herken je onmiskenbare Brora. Voor mij is deze de tot op heden de beste jaren tachtig Brora. Wat niet wil zeggen dat de DT niet lekker was, integendeel.

Dominiek vond niet onmiddelijk een fles om tegen mijn Port Ellen 6e Release te zetten. Tot hij plots “wacht” uitriep en z’n kelder indook. Hij kwam boven met een Port Ellen 24y 1978/2002, 57.9%, DL for The Whisky Shop, 602 bottles die prompt soldaat werd gemaakt. Hoe graag ik de zesde release ook drink (90/100), hij maakte geen kans tegen het geweld van Dominiek. Man, dat is bangelijk lekkere whisky. Top-sherry, top-turf en dito zilt… in perfecte harmonie. Misschien wel de beste Port Ellen tot op heden gedronken. 93, 94? Whatever.

Het gesprek viel op de Port Ellen 21y 1979/2001, 50%, DL OMC, sherry cask, 618 bottles, waarover Dominiek in het verleden al eens de loftrompet stak. Een whisky die nochtans geen hoge scores krijgt in de Maltmaniacs Monitor, maar waarvan meneer Bouckaert toevallig toch nog een staaltje had liggen zeker. De maniacs hebben ongelijk, dit is verdorie lekker spul, Port Ellen zoals ik ‘m graag heb.

En dan werd het tijd om mijn Brora 30y 2004, 56.6%, OB, 3000 bottles naast de Brora 30y 2007, 55.7%, OB, 2958 bottles van mijn gastheer te zetten. De 2004 wordt algemeen beschouwd als de beste van de officiële releases, een these die ik alleen maar kan onderschrijven. Ook de 2007 kon er niet tegen op. Ik scoorde de 2004 95, de 2007 ligt 2 à 3 punten achter, wat nog meer dan behoorlijk is natuurlijk. Hiermee te maken heeft het feit dat in de 2007 duidelijk nog wat begin jaren 1970 Brora zit. 30 jaar is dus ruim 30+.

De laatste head to head was deze tussen de Brora 20y 1975/1995, 59.1%, Rare Malts, 75 cl van Dominiek en mijn Brora 21y 1977/1998, 56.9%, Rare Malts. Beide erg lekker, beide vrij mineralig. Turf, zilt, fruit, zoet, lichte farmy toestanden, kortom the whole shebang, al bij al een redelijk gelijklopend profiel. Ik herinner me niet meer welke Dominiek de beste vond (neem het me maar eens kwalijk), ik had een lichte voorkeur voor de 21y. De mijne weerom, ha!

Als toetje haalde Dominiek nog de Brora 30y 1972/2003, 49.7%, DL Platinum, L6961, 222 bottles en de Brora 22y 1972/1995 Rare Malts (de batch op 58.7%) uit z’n toch al indrukwekkende kast whisky’s. Ja, ik wist niet goed waaraan ik het verdiende, maar dat vraagstuk bande ik snel uit m’n hoofd en schoof mijn glas gezwind een halve meter vooruit. De Rare Malts kende ik al (Halleluja!), de Platinum was nieuw voor mij en, my God, ook dat is een dijk van een whisky! ’t Is dat ik de accenten op m’n toetsenbord niet vind, er horen er immers te staan op de ‘ij’ van dijk. De farmy en waxy Brora-notes met de schitterendste sherry (ok, ik weet het, ik val in herhaling, er is al wat sherry van het schitterende soort gepasseerd). En wat een evolutie! Elke snuif, elke slok geeft andere en nieuwe sensaties. Wohoow! En krachtig en complex moeten ook nog vermeld worden… goddelijk! 95/100 I’d say.

Ziezo, dat was het zo’n beetje. Niet slecht hé? Een geslaagd avondje, om even een eufemisme te placeren. Thanks again Dominiek!

De nieuwe Brora

Brora 25y 2008, 56.3%, OB, 7th release, 3000 bottles – Highland – 91/100
De nieuwe Brora is dus een 25 jarige, maar dat wisten we al. Deze is erg zacht en subtiel. Is wel typisch Brora: farmy, honing, lichte rook, fruit (appel, peer), kruiden, wat ziltig… maar het is allemaal wat minder direct dan de 30-jarigen. Mijn vrees dat deze me zwaar zou tegenvallen (gedaan met de jaren zeventig Brora), blijkt volledig ongegrond, hij is echt lekker. Ok, hij kan niet typen aan de pareltjes uit dat decennium, maar heeft toch nog genoeg Brora-karakter om mij te bekoren. Ofwel is dit enkel begin jaren tachtig distillaat en dan zitten er toch nog enkele geturfde batches bij (zie ook de Brora 18y 1981/1999 OMC). Ofwel zit er nog eind jaren zeventig Brora tussen. In ieder geval, het is weerom smullen.

Brora 21y 1977/1998 RM – een puntje erbij

Ik heb deze whisky thuis open staan en ik moet zeggen, hoe meer ik hem drink, hoe lekkerder ik hem vind. Nazicht leert dat ik deze whisky indertijd 92 scoorde. Wel, na gisteren nog 2cl tot mij genomen te hebben, doe ik er een puntje bij. 92 wordt 93.

Enkele peaty Douglas Laings

Ardbeg 10y 1996/2006, 50%, DL OMC, 331 bottles – Islay – 82/100
Voor een Ardbeg een erg lichte neus. Licht maar toch complex. Graan, kruiden, beetje zoet, rook en maar een lichte hint van turf. Daarna ook fruit. Citrus. Turf komt langzaam meer zeker naar boven. Smaak is minder complex, eerder droog en beetje zoet met duidelijke turf. Droge, ietwat bittere afdronk.
 
Brora 18y 1981/1999, 50%, DL OMC, 335 bottles – Highland – 92/100
Dit is Clynelish met een zalige Brora touch. De neus heeft de ‘waxyness’ van Clynelish met de lekkere, subtiele turf van Brora. Voorts is ie fris en zoet. Honing, vanille, bloemen, fruit (perzik, abrikoos, beetje citrus), boenwas en zachte turf dus. Iets van nat hooi ook. Heerlijk is dit! Krachtige en frisse smaak met granen, vanille en zilt. Daarna komt de turf bovendrijven. Eerst subtiel en dan alsmaar ruiger. Nice! Zalige, lange afdronk met terugkerende rook. Blijkbaar maakte Brora in z’n laatste jaren (begin jaren 80 – distilleerderij gesloten in 1983) toch nog enkele geturfde batches. Deze is duidelijk verschillend van de Brora’s van de jaren 70, maar kan er zonder blozen naast gaan staan.
 
Laphroaig 18y 1988/2006, 50%, DL OMC, Rum finished, 328 bottels – Islay – 79/100
Rum finished??? Ben benieuwd! De klassieke Laphroaig kenmerken, medicinaal, zilt, zeewier… zijn er wel, maar absoluut niet uitgesproken. Neus is erg ‘bloemig’ en fris. En ja, de rum is duidelijk aanwezig. Behoorlijk on-whisky. Ook de smaak is dat. Beetje turf en rook, maar ook wat zoet (marsepijn?) en bitter (sinaasappelschil). Levertraan? Hu, jeugdtrauma! Zoet-bittere afdronk. Op z’n minst speciaal te noemen. Moeilijk te scoren.

200ste proefnotitie – laat het een Brora zijn

Brora 30y 2004, 3th release, 56.6%, OB, 3000 bottles – Highland – 95/100
Derde van de tot op heden zes batches (eerste 2002). Fantastische neus met veel ‘boerderij’ (de stallen, het hooi, de loslopende honden, de boerendochter… nee, niet de boerendochter), naast heerlijke turf, rook… kampvuur, houtskool. Daarna ook fruitige en zoete tonen. Complex. Pfffiew, geweldig is dit! Smaak is vol en stevig. Eerst vrij zoet, vettig en kruidig. Maar dan komt de turf. En hoe! Man, dit is lekker… en subtiel. Fruit ook, citrus. Met water komen er lekkere hout-tonen door. Erg lange afdronk op turf en citroen. Enkel superlatieven zijn hier van doen, en alhoewel iets scherper in de neus, komt ie toch serieus dicht in de buurt van de 22y Rare Malt botteling.

Nieuwe Brora

Zondag kreeg ik een mailtje binnen met een aanbod de nieuwe officiële Brora te reserveren, een 25 jarige (Brora 25y, 56.3%, release 2008, 3000 bottles). Het betreft dus de zevende jaarlijkse release. De eerste release (2002) tot en met de zesde (2007) waren telkens 30 jarige whisky’s, alhoewel deze bottelingen ongetwijfeld ook oudere whisky bevatte. Maar nu dus een 25 jarige verdorie. Verdorie, want dat wil zeggen dat de jongens van Diageo stilaan door hun jaren ’70 stock zitten, een 25 jarige bevat immers whisky van – de toch wel mindere – jaren ’80. Wat niet wil zeggen dat álles wat Brora begin jaren tachtig distilleerde (Brora sloot z’n deuren in 1983) van mindere kwaliteit was – er bestaan erg lekkere bottelingen uit die periode, bv. de 18 jarige Old Malt Cask 1981/1999 – maar whisky zoals ze die daar tussen 1970 en 1977 stookte, dat komt nooit meer terug vrees ik. Dus, ondanks de prijzen, toch maar een voorraadje inslaan is de boodschap.

Serge Valentin heeft de nieuwe Brora trouwens al geproefd en blijkbaar ook goed bevonden (“It is to be wondered if they didn’t sort of ‘dope’ this one with one or two casks of older spirit”).

Farmy

Farmy? Jawel, sommige whisky’s hebben een ‘boerderij’ karakter. Wat je daar onder moet verstaan zijn associaties à la koeiestal, paardestal… eender welke stal eigenlijk, logischerwijze dus ook mest, nat hooi… Voor alle duidelijkheid, dit zijn allemaal associaties in de neus (lang geleden dat ik nog mest gegeten heb). Natte hond komt hier ook in de buurt. Iedereen heeft al wel eens een hond die door de regen gelopen heeft tegen zich weten opspringen. Wel, die geur bedoel ik.
Ik kan me voorstellen dat dat allemaal weinig aanlokkelijk klinkt, maar ik ben over het algemeen echt wel fan van farmy notes in whisky. Het zijn meestal geturfde bottelingen die dit karakter vertonen, met Brora op kop.

 
Brora 24y 1977/2001, 56.1%, Rare Malts – Highland – 90/100
Neus is erg Clynelish-achtig. Droog, beetje bloemig, beetje boenwas, met eerst lekkere en subtiele turf en dan ‘farmy’ notes (koeienstal, nat hooi). Smaak is vettig en complex. Wat zoet, wat peperig, wat fruitig (citrus) en lekkere turf. Geen water nodig, zoals het geval is voor de meeste Brora’s. Lange, rokerige afdronk met iets ziltigs en hint van mosterd. Zeer lekker, maar voor mij ietsje minder dan de 21y 1977.

Tom Waits – nagenieten

Net terug van een ronduit subliem Tom Waits concert in Parijs. Is van zijn generatie zowat de enige die zichzelf blijft vernieuwen en heruitvinden. Wordt met de jaren authentieker, ruwer en rauwer, en dan heb ik het niet zo zeer over z’n stem… En die energie! Stampen, roepen, wild met alle ledematen in alle richtingen om zich heen slaand, meer dan twee uur aan één stuk. Hoed af.

Parijs ademde trouwens een erg relaxed sfeertje uit. Om middernacht nog 28 graden, terrasjes, veel volk flanerend langs de boulevards, al dan niet kort-gerokt. Relaxen ga ik nu (5:42) ook doen, alvorens in bed te kruipen. Relaxen en vooral nog wat nagenieten. The Black Rider in de CD speler, nummertje 3 geselecteerd, het pareltje ‘November’ zachtjes door de speakers klinkend. En – it goes without saying – een whisky erbij. Bij het beste van Tom Waits, en dus meteen dat van de hedendaagse muziek, hoort van het beste op whisky gebied, de 30 jarige Brora, OB 2004. Jawel, de legendarische 2004 batch! Lucky me indeed. Voila, 2 cl in het nosing glass. Tasting notes? Nhaaaaa…

Kleppers – Brora 22y 1972/1995 Rare Malts

Zet je schrap! Vandaag maak ik tijd voor de tot op heden beste whisky die ik geproefd heb. Het hoeft niet te verbazen dat dit een Brora is.
 
Brora 22y 1972/1995, 58.7%, Rare Malts – Highland – 97/100
Op het Lindores Wiskyfest 2007 kon ik nog net de laatste 2 cl bemachtigen uit deze ondertussen erg zeldzame en vooral erg dure fles. Op eBay is er onlangs nog een goeie 1.200 euro voor geboden. De prijs van het sampletje was dan ook navenant, maar elke cent meer dan waard! Deze botteling heeft alles van een goede Brora, maar dan in de overtreffende trap. Neus: complex en krachtig met zoete turf, rook, ‘farmy’ notes, zilt, kruiden, fruit (appel)… subliem gewoon, olfactorisch orgastisch! Euh, steady on Johan, it’s only whisky. Only whisky? Nee, dit is meer dan gewoon whisky… Heb hier zeker een halfuur gewoon aan zitten ruiken. Genieten! Smaak: heaven! Weer die heerlijk zoete Brora turf met zalige zilt en kruiden (peper vooral). Wat citrus ook. God, I love Brora! En de afdronk kan geen puntje afdoen van de 97 die ik ‘m wil geven op basis van geur en smaak. Vreselijk – ik bedoel fantastisch – lang op tonen van rook en zilt. Zonder enige twijfel de ster aan de top van mijn track record!

Twee Rare Malt Brora’s – smullen!

Brora 20y 1975/1995, 59.1%, Rare Malts, 75cl – Highland – 91/100
Van dit 20 jarig distillaat van 1975 bestaan er 3 verschillende Rare Malt versies, gebotteld in 1995 en 1996. Deze is in ieder geval weer eens een schitterende Brora. Indrukwekkende neus met zee-associaties, turf, fruit (perzik)… Krachtige smaak met dezelfde karakteristieken: turf, fruit en zilt. Maar ook een aangename zoetigheid. Marsepijn? Iets van peper ook. Erg complex. Lange, zalige afdronk. Top!
 
Brora 20y 1982/2003, 58.1%, Rare Malts – Highland – 89/100
Gedronken na een gezellig etentje in restaurant De Bosmolen in O.L.V.-Waver. Mooie uitgebreide whiskykaart.
Lekkere neus met ziltige tonen en fruit. Groene appels, peer. Wat zoetigs ook. Honing. Hint van rook. En de onvermijdelijke turf, maar minder prominent dan bij andere Brora’s. Wel behoorlijk complex! Smaak is zacht en kruidig met vanille, zilt en subtiele turf. Mooie balans. Perfect drinkbaar op vatsterkte. Lange rokerige en peperige afdronk. Heerlijk. Ondanks het feit dat deze door de band lagere scores krijgt dan andere Brora Rare Malts bottelingen, is dit echt wel mijn ding. Sleutelwoorden: subtiel en complex.
 
Weerom twee erg lekkere Brora’s dus, en dan hebben we de echte top nog niet gehad…

Brora – Clynelish

Hoog tijd om Brora eens wat nader te belichten, aangezien deze distilleerderij al enige tijd met stip op één staat in mijn Top 10.

De geschiedenis van Brora is gelinkt aan deze van zuster-distilleerderij Clynelish (ook in m’n Top 10 trouwens) en gaat terug tot het jaar 1819. In dat jaar werd de Clynelish distilleerderij opgericht door de Marquis van Stafford, de latere Hertog van Sutherland. De Marquis had enorme velden gerst waar hij een bestemming voor zocht, wat na rijp beraad whisky stoken werd. In 1824 ontving hij een licentie, waarmee hij ook een pak illegale stokers in de regio een hak zette.
In 1896 werd Clynelsh opgekocht door James Ainslie & Co, in 1912 kwam ze in handen van de Clynelish Distillery Co. Ltd., om in 1925 eigendom te worden van de Distillers Company Ltd (DCL). Deze groep zag zich in 1931 verplicht de distilleerderij te sluiten. Pas in 1938 kon de productie opnieuw opgestart te worden, maar dit was van kort duur, want in 1941 werd Clynelish opnieuw stilgelegd. Tijdens de oorlog was er immers een chronisch tekort aan gerst. In 1945 werd het stoken hervat.
In 1967 werd aan de overkant van de straat een nieuwe distilleerderij gebouwd, welke de naam Clynelish 2 meekreeg. De oude distilleerderij (Clynelish 1) werd in mei 1968 gesloten, de nieuwe starte een maand later.

Maar op Islay dreigde de productie van geturfde malt door droogte serieus te krimpen, wat Johnnie Walker (eigendom van DCL) met een ernstig probleem opzadelde. Johnnie Walker was (en is) immers erg afhankelijk van geturfde whisky voor z’n blends. Dit noopte de groep te zoeken naar alternatieven. En zo werd in 1969 de oude Clynelish distilleerderij heropend onder naam ‘Clynelish 1’, om geturfde malt te produceren. In december 1969 besliste het management de naam te wijzigen in ‘Brora’, naar het plaatsje waar beide distilleerderijen liggen. In 1983 sloot DCL Brora definitief, samen met een hoop andere distilleerderijen. Clynelish daarentegen is nog steeds actief, en gebruikt de gebouwen van Brora als opslagplaats (warehouse) voor z’n vaten. Beide merken zijn momenteel eigendom van Diageo.
99% van de productie van Clynelish wordt heden ten dage gebruikt voor de blend Johnnie Walker Gold Label, amper 1% komt op de markt als single malt.

Brora stookte de meest geturfde whisky van de Highlands en werd ook wel eens ‘The Lagavulin of the North’ genoemd. Dit kwam Diageo goed uit toen het Caol Ila (Islay) tijdelijk moest sluiten en daardoor met een tekort zat aan geturfde whisky voor z’n blends. Na 1975 nam de nood aan geturfde Highland malt evenwel af en daalde het turfgehalte van Brora geleidelijk aan, alhoewel niet-geturfde batches wel regelmatig afgewisseld werden met geturfde batches. Niet-geturfde Brora’s trekken erg op Clynelish bottelingen. Beide hebben dan een duidelijk ‘waxy’ karakter (boenwas, schoensmeer en zo), wat je ook wel terugvindt in de peated Brora’s.

Vanaf 1989 worden Brora bottelingen door Onafhankelijke bottelaars op de markt gebracht. De voorraad aan vaten slinkt evenwel en de prijzen stijgen dan ook navenant.
In 1995 lanceert Diageo enkele – ondertussen legendarische – Brora Rare Malts en sedert 2002 brengt het elk jaar een prijzige 30 jarige Brora uit. Eind vorig jaar verwelkomde we hiervan de zesde release. Een lang leven is dit jaarlijks bottelen evenwel niet beschoren.
 
Hieronder twee dijken van whisky’s:
 
Brora 30y 1972/2002, 46.6%, DL Old Malt Cask for Alambic Germany, 204 bottles – Highland – 94/100
Whooow… heb m’n neus 2 seconden in m’n glas en ik weet dat indien de smaak de neus bevestigt, dit een erg hoge score wordt. Gedistilleerd maart 1972, gebotteld april 2002. Neus is licht en fruitig op een zalig subtiele ondergrond van turf. Daarna kruidig met de turf die in intensiteit toeneemt. Subtiel maar toch krachtig. En complex. Fantastisch! En dan de smaak… lichtjes droog met duidelijke turf. Maar ook fruitig. Peer? Citroen zeker. Zoet ook, en een aangename bitterheid. Schitterend gewoon, dit wordt een stevige negentiger. En dan die afdronk! Eeuwigdurend, rokerig, ziltig, fruitig, subtiel. Delicious!
 
Clynelish 23y 1983/2006, 50%, DL Old Malt Cask, cask 1354, 303 bottles – Highland – 89/100
Gerijpt op een hogshead vat (+/- 275 liter, tegenover 200 liter voor een klassiek vat of barrel). Neus van nat hout, boenwas, honing, citrus en dan evoluerend naar bloesems. Bloesems van een appelboom. Smaak is redelijk vettig en fruitig. Tropisch fruit (passievrucht). En opnieuw de honing. Na een tijdje duikt er zowaar lichte turf op. Lange, wat zoete afdronk met citroen en wat kruiden. Een whisky die je tijd moet geven, wordt alsmaar beter en complexer.